بهمن
در دو دهه گذشته، با ورود نخستین ماشین‌های افست چهاررنگ هم‌زمان به بازار چاپ کشور، موجی از هیجان و تب‌وتاب این صنعت را فراگرفت. این موج نه‌تنها به رقابتی بی‌پایه و اساس میان چاپخانه‌داران منجر شد، بلکه با ترجیح خرید تجهیزات قدیمی و فرسوده خارجی بر برنامه‌ریزی‌های استراتژیک، تنها موجب پر شدن جیب فروشندگان دست دوم گردید. در نتیجه، صنعت چاپ ایران به انبار ماشین‌آلات مستعمل جهان تبدیل شد و از مزیت رقابتی خود در بازارهای داخلی و خارجی بازماند.
به گفته گزارش آژانس خبری چاپ و بسته‌بندی ایران، این شور و شوق بی‌پایه در صنعت چاپ زمانی فروکش کرد که دیگر برای اصلاح رویه‌ها دیر شده بود. بخش عمده سرمایه‌گذاری‌ها، چه در حوزه فناوری‌های مدرن و چه در تجهیزات دست دوم، بدون پشتوانه مطالعات دقیق امکان‌سنجی و نیازسنجی صورت گرفت. همین موضوع باعث شد در حالی که در برخی حوزه‌ها نیاز کمی و کیفی مشتریان داخلی همچنان بی‌پاسخ مانده است، در برخی دیگر چاپخانه‌ها به رقابت‌های غیرحرفه‌ای و بی‌ثمر روی آورند. این رویکرد نامناسب، منجر به خروج حدود 300 چاپخانه‌دار از چرخه فعالیت این صنعت شد و ضربه‌ای جدی به ساختار اقتصادی آن وارد کرد.
بدون شک، فقدان مطالعات بازار و عدم شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسب یکی از حلقه‌های مفقود در این زنجیره بحران بوده است. فرصت‌های ارزشمند بسیاری در این صنعت وجود دارند که می‌توانند با برنامه‌ریزی صحیح به موفقیت سرمایه‌گذاری‌ها کمک کنند. این موضوع در بخش‌های کلیدی مانند چاپ بسته‌بندی که روزبه‌روز با افزایش تقاضای مشتریان همراه است، از اهمیت بیشتری برخوردار است. توسعه تولید محصولات جدید و رقابت حرفه‌ای می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای صنعت چاپ کشور رقم زند.
در شرایط کنونی که اخبار مربوط به لغو تحریم‌های بین‌المللی و ورود سرمایه‌های خارجی به کشور نویدبخش دورانی تازه است، لزوم توجه به این مسائل بیش از پیش احساس می‌شود. اهمیت این موضوع نه تنها برای احیای صنعت چاپ داخلی بلکه برای تقویت رقابت‌پذیری آن در بازارهای بین‌المللی نیز حیاتی است. نهادهای صنفی و دولتی مرتبط باید در این مسیر نقش کلیدی ایفا کنند و با ارائه مشاوره فنی و پیشنهاد راهکارهای عملی، همراه مدیران صنعتی باشند که این روزها با چالش‌های پیچیده تولید دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
از سوی دیگر، باید به نکته مهمی توجه داشت: با رفع تحریم‌ها و کاهش محدودیت‌های بین‌المللی، شرکت‌های بزرگ و نام‌آور اروپایی وارد میدان رقابت خواهند شد. این رقابت می‌تواند تهدیدی جدی برای واحدهای داخلی باشد، مگر اینکه تدابیر لازم برای ارتقای سطح تولید، کیفیت و نوآوری اندیشیده شود. آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای مقابله با این چالش باید در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد.
علاوه بر این، فرصت‌های بسیاری در بخش فناوری‌های تبدیل و بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر وجود دارد که به شدت مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفته است. حوزه‌هایی مانند تولید فیلم‌های پلیمری، مواد مصرفی مقوایی اسپتیک، جعبه‌های مقوایی لوکس، ظروف پلاستیکی پیشرفته، انواع لیبل و برچسب، مقواهای خاص و سایر محصولات مرتبط جزو زمینه‌های جذاب سرمایه‌گذاری در ایران به شمار می‌روند. حرکت به سمت جذب سرمایه‌گذاران در این صنایع نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و سیاست‌گذاری مناسب است.
در نهایت، باید به یاد داشت که دوره تحریم‌ها علی‌رغم چالش‌ها و محدودیت‌هایی که ایجاد کرد، فرصتی مهم برای کسب تجربه و آمادگی جهت مواجهه با شرایط رقابتی دوران پساتحریم بود. اگرچه این دوران با مشکلات متعددی همراه بود، اما تجربیات حاصل می‌تواند به ابزاری قدرتمند برای رشد پایدار صنعت چاپ کشور در آینده تبدیل شود و مسیر توسعه آن را هموارتر سازد.
